Rozkwit kultu

• Kościół w Ludźmierzu zbudowany z drzewa w 1234 roku, został poświęcony Dziewicy Wniebowziętej. Był usytuowany koło klasztoru cysterskiego. Niestety klasztor, często rabowany przez Tatarów i awanturników, ostatecznie zamknięto i cystersi przenieśli się w inne miejsce. Jeden z nich jednak pozostał za pozwoleniem biskupa na miejscu, aby opiekować się kościołem.
  
  
• Nie wiadomo dokładnie, kiedy została wyrzeźbiona figura Maryi z Dzieciątkiem. Historycy jednak ustalają datę około roku 1400. Legendy uzupełniają historię zapewniając, że została ona wyrzeźbiona dla kupców węgierskich po tym, jak to Najświętsza Dziewica miała się im ukazać.
  
  
• Przez kilka stuleci na jednym z ołtarzy bocznych kościoła znajdowała się pozłacana statua Świętej Panienki, która trzyma w swych rękach Dziecię Jezus. Figura ta jest znana od wieków przez liczne łaski,  jakich za Jej pośrednictwem doświadczają wierni i przez wielką liczbę pielgrzymów, którzy do Maryi przybywają.
  
  
• Wzrastający kult maryjny sprawił, że w roku 1796  rzeźba została przeniesiona do ołtarza głównego, który wybudowano w stylu rokoko.
  
  
• Stary, drewniany kościół został zburzony w 1869 roku,  a na jego miejsce wzniesiono nową świątynię w stylu neogotyckim, do której przeniesiono wspomniany rokokowy ołtarz z rzeźbą cudownej Pani Ludźmierza.
  
  
• Od niepamiętnych czasów prosty lud Podhala przybywał do sanktuarium, aby czcić Cudowną Panią i aby błagać Ją o potrzebne łaski.
  
  
• Bardzo ważnym wydarzeniem dla sanktuarium była koronacja Figury Matki Bożej koronami papieskimi. Uroczystość ta miała miejsce 15 sierpnia 1963 roku. Koronacji dokonali prymas Polski, Stefan Wyszyński i biskup Karol Wojtyła. Od tego momentu sanktuarium stało się miejscem większej i szczególnej miłości do Dziewicy.
  
  
• Polscy pisarze zatroszczyli się, aby dać świadectwo o popularności kultu Naszej Pani w Ludźmierzu:  Władysław Orkan w swojej książce „W Rostokach” (1903) opisuje uroczystość odpustową w Ludźmierzu. Inny autor, Kazimierz Przerwa-Tetmajer wyraża w poezji miłość prostego ludu do Najświętszej Panienki. Dzwony sanktuarium Ludźmierza zainspirowały tego pisarza do napisania znanego hymnu „Angelus Domini”. Także Melchior Wańkowicz w swym dziele „Tworzywo” (1960) opisuje kult Najświętszej Panny w Ludźmierzu.
  
  
• Ojciec Święty - św. Jan Paweł II pielgrzymował do Matki Bożej Ludźmierskiej dwa razy (1979 - Nowy Targ, 1997 - Ludźmierz). Zawsze z głęboką czcią, ale i szczególną serdecznością wypowiadał się o Panience z Ludźmierza i modlitwie różańcowej. W 1997 roku powiedział między innymi: „Górale, którzy wyróżniają się prostą i głęboką wiarą, zawsze mieli intuicję, że w różańcowej modlitwie znajduje się, jest głębokie źródło życia duchowego”. Od niepamiętnych wieków ludzie z różnych grup społecznych pielgrzymowali z różańcem w ręku do sanktuarium, aby nauczyć się od Najświętszej Pani, jak kochać  Jezusa Chrystusa.
  
  
• Od 1985 roku zauważa się rozkwit kultu maryjnego.
  • Ojciec święty Jan Paweł II ofiarował Maryi różaniec z pereł i pobłogosławił kopie Jej wizerunku przeznaczonego do jednego z kościołów Krakowie.
  • Biskup pomocniczy pobłogosławił 300 rzeźb Ludźmierskiej Pani, które gościł we wszystkich rodzinach południowej Polski.
  • Podczas stanu wojennego ofiarowano miesięcznie jedną Mszę św. w intencjach Ojczyzny.
  • Poszerzono i odrestaurowano sanktuarium. Zbudowano dom pielgrzyma, ołtarz polowy wykorzystywany podczas nabożeństw na zewnątrz sanktuarium, drogę krzyżową i stacje różańcowe oraz zamontowano cztery nowe dzwony kościelne.
  • Postawiono papieżowi Janowi Pawłowi II pomnik.
  • Każdego roku, w pierwszą niedzielę września, rolnicy Podhala mają zwyczaj dziękczynienia Maryi za żniwa.
    
    
• W roku 2001 sanktuarium w Ludźmierzu uzyskało tytuł Bazyliki Mniejszej
  
  
• Kult Najświętszej Pani rozszerzył się pośród licznych polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, na Dominikanie, w Betlejem - w Grocie Mlecznej. W swoich kościołach mają oni kopie wizerunku Ludźmierskiej Pani.
  
  
• Na terenie Polski  m.in. w Rzeszowie par. garnizonowej pw. MB Królowej Polski, w Bielsku Białej par. pw. Trójcy Świętej, w Częstochowie par. św. Faustyny, w Szczawie od czasów II wojny światowej, w Specjalistycznym Szpitalu Podhalańskim im. bł. Jana Pawła II w Nowym Targu, w Centrum Jana Pawła II - przy Łagiewnickim Sanktuarium w Krakowie, w Rabce Zdroju w par. pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus i w Szpitalu Sanatoryjnym
  
  
• Każdego dnia do Ludźmierza przyjeżdżają liczni pielgrzymi z całej Polski, z pobliskiej Słowacji i Czeskiej Republiki, z Węgier. Codziennie sprawowane są trzy Msze święte 6.30; 12.00 i 18.00 (17.00 w okresie zimowym),  zapewniona jest opieka duszpasterska i możliwość przystąpienia do sakramentu pojednania 10.00 - 12.00 i 15.00 - 18.00 (17.00).
  
  
• O sanktuarium troszczy się ksiądz proboszcz i kustosz w jednej osobie, dwóch księży wikarych - współpracowników i dwóch stałych spowiedników. Także przy okazji świąt maryjnych kapłani sąsiednich parafii pomagają  w opiece duszpasterskiej nad pielgrzymami. Troskę o pielgrzymów ofiarnie podejmują siostry Urszulanki SJK.